Open Letter - 11 May 2016
belit sağ
(Turkish version below the English version)
It was my intention for a long time to publish a statement about the censorship of my video Ayhan and me (2016), part of the group exhibition Post-Peace that was censored by Akbank Sanat. When the exhibition was censored, I wanted to prioritize the group statement of the collaborators and artists of the exhibition. The group statement is out, and it’s now my turn. I would like this statement to be seen as a contribution to the statements made by Katia Krupennikova, the curator of the show; the jury of the Akbank Sanat International Curator Competition 2015; Anonymous Stateless Immigrants Movement; and the artist and contributors of the exhibition Post-Peace. With this statement, I aim to share my own experience.
I am the only artist from Turkey that was supposed to take part in the group exhibition Post-Peace. My initial proposal was specifically about Turkey. This proposal went through a censorship process starting months before the originally planned opening date. I’d like to share my experience with the hope that it will shed a little bit of light on the censorship that of the exhibition itself and the problem of censorship in the art field more generally.
The group exhibition Post-Peace was initially planned to take place in Amsterdam. I was invited by the curator at this early stage. Later on, with this exhibition concept Katia Krupennikova applied for and won the Akbank Sanat International Curator Competition 2015. The exhibition moved from Amsterdam to Istanbul. In one of the talks Katia had with Akbank Sanat managers in November 2015, she mentioned to them my proposal. They told Katia that the political situation in Turkey is tense, and that they can not commission the proposed work. Katia asked for an official statement from the director of Akbank Sanat, Derya Bigalı. She didn’t receive a reply. I met Katia when she came back to Amsterdam. We wrote together to Zeynep Arınç from Akbank Sanat, with whom Katia has been in contact throughout the process. We asked for a formal rejection letter from the director, explaining the reasons for their decision. Zeynep Arınç replied to our email informally telling Katia that Akbank Sanat can not commission this work.
My initial work proposal, censored by Akbank Sanat, was about Ayhan Çarkın. Ayhan Çarkın was part of JITEM, an unofficial paramilitary wing of the Turkish Security Forces active in mass executions of the Kurdish population in the 1990s. As a part of the deep state and JITEM, Ayhan Çarkın confessed in 2011 that he led operations that killed over 1000 Kurdish people during the 1990s. These confessions were made on television, and videos from those confessions are accessible on Youtube. The work I was planning to make was about Ayhan Çarkın’s personal transformation, how historical reality is constructed, and how to think about the term ‘evil’. This work, which was only a written proposal at that point, was censored by Akbank Sanat, even though it was part of the curator’s exhibition concept from the very beginning, and was chosen by an international jury as part of the exhibition for Akbank Sanat International Curator Competition 2015.
This was the first time something like this had happened to me. Instead of leaving the exhibition, Katia and I came up with a proposal for a new work. The new work was going to talk about the censorship of my previous proposal, as well as the politics of images of war in Turkey. Akbank Sanat requested to see the script of this new work. Katia didn’t respond to this request, and I told her that I’m not in favor of showing the script, due to Akbank Sanat’s attitude up till that point. Consequently we asked the founder of the Akbank Sanat International Curator Competition, curator Başak Şenova, for her opinion on this issue. At first she supported us, but after she consulted with Akbank Sanat she told us that the refusal by Akbank Sanat is understandable. To be honest these reactions made me feel alone. Turkey is really going through a tough period, and I started questioning why, as an artist, I was putting the whole institution at risk?
In December before I started producing my second proposal I realized that I did not feel comfortable with accepting the situation as it was. I decided to make the censorship public, by writing a letter and sending it to the press. I met with Katia and we started writing an email explaining the situation to the jury. In mid January, before we finalized the letter, Katia told me that she talked to Akbank Sanat and they agreed to the new proposal and no longer demanded to see the script in advance. I started making the video. I got in contact with Siyah Bant, a group that deals with censorship in the field of art in Turkey. I got a lot of support from them, which helped against the feeling of isolation such censorship cases cause. Also, we started thinking about ways to deal with this specific case. The final video took shape as a result of this process. I believe watching the video complements this statement.
The video was finalized on the 23rd of February, and Katia Krupennikova presented all the works to Akbank Sanat for technical check on the same day. The exhibition was supposed to open on the 1st of March, and it was cancelled/censored on the 25th of February. There was no exhibition announcement on Akbank Sanat’s website or social media accounts, or there was any exhibition poster at Akbank Sanat’s space at any point. This makes me think that Akbank Sanat has been considering this decision for a long time, but didn’t communicate it to the curator or any other contributor of the show.
I don’t know and will never get definite confirmation whether the cancellation of Post-Peace was related to the content of my work or not. However this does not change what happened. Together with Siyah Bant we prepared a press release explaining the censorship prior to the cancellation of the exhibition. Even if the exhibition had not been cancelled, I was planning to publicize my experience of Akbank Sanat’s censorship.
In the 90s, Akbank Sanat hosted a painting exhibition by Kenan Evren. Kenan Evren is the leader of the 1980 coup d’etat in Turkey. Akbank Sanat has had several censorship cases in its history. Akbank Sanat gave Kenan Evren the possibility to exhibit his work as an ‘artist’, without questioning his leading role in the 1980 coup, from which the country still suffers. Akbank Sanat has never taken responsibility for this exhibition nor the role they took in it and what it means for Turkey. I do not believe that Akbank Sanat has or aims to acquire the ethical and conceptual capacity to host any exhibitions. The Akbank Sanat International Curator Competition that they have sponsored for the past four years is an important award in the international art world, which gives them a prestige they do not deserve.
At this point I have a number of questions to ask:
-
Why does Akbank Sanat have the right to bypass the jury of Akbank Sanat International Curator Competition 2015 and the originally accepted plan of the exhibition? As mentioned in Başak Şenova’s statement following the cancellation: “Afterwards, Akbank Sanat unquestioningly implements all aspects of the exhibition”
-
How does Akbank Sanat position itself in relation to the jury of the Competition, the founding curator, the curator, and the artists of the exhibition?
-
Why didn’t Akbank Sanat discuss the possibility of canceling the exhibition together with the curator, the artists and the jury prior to the cancellation? Why does Akbank Sanat take decisions from the top, thereby marginalizing the contributors and blocking their participation in decision-making mechanisms concerning the very exhibition they have been commissioned to make?
Institutions like Akbank Sanat will not admit that they censored the content of any exhibition, and will not take responsibility for the situation. These institutions interfere with cultural content due to their connections to corporations and banks, allied with oppressive government policies. This paves the way for normalizing censorship and abusing the political situation of the country as an excuse, as in the text explaining the cancellation by the director of Akbank Sanat (“Turkey is still reeling from their emotional aftershocks and remains in a period of mourning.”). I believe we need to expose these government-allied mentalities and structures over and over again. Institutions like Akbank Sanat can continue their activities, because every time they censor the cultural arena they get away with it; their acts are not revealed, they are not held accountable, and they continue to receive support. Letting this happen deserts the fields of culture and art, and distances them from the struggles going on in the country. At the same time, this acceptance and silence obstructs those people and institutions that bravely resist, and further restricts already shrinking zones of freedom. We, as cultural and art workers, can counter this by refusing to accept the silencing of artistic expression.
Any cultural and art worker who is ignorant of the ongoing oppression in Turkey, who does not call censorship by its name, who does not see or fails to recognize the ongoing massacres in Kurdish lands becomes part of this oppressive structure. I have channels to speak out, I do not want to intimidate people who don’t have access to such channels, or who have to stay silent in order to avoid risking their lives. It is exactly for this reason, that we have to speak out en masse. I also think that ‘speaking out’ can happen in a variety of ways, just as acts of resistance do.
Although I have a hard time believing it myself, almost everyone I met in Cizre (a Kurdish town inside Turkey bordering Syria) in 2015, has either been killed or else left Cizre in order to stay alive. I owe this statement to the people I met in Cizre. Many other Kurdish towns and cities have suffered from or are currently undergoing similar attacks by Turkish State security forces. Every struggle in this region is connected, even though some might want to separate them. The one sharp difference is that some people get censored and others get killed in this country. Exactly because of this, we, the ones who get censored, need to keep ourselves connected to other resistances and realize of our privilege. With this letter I wish to show solidarity with those working in the fields of culture and art who have already experienced or might experience similar censorships. My statement aims to express that we do not have to bear those abuses alone, with the hope that more of us will be able to speak up, and the hope that we can act collectively.
Açık Mektup - 11 Mayıs 2016
belit sağ
Akbank Sanat’ın sansürlediği Post-Peace (Barış Sonrası) sergisinde yeralması için hazırladığım Ayhan ve ben (2016) videosunun geçirdiği süreci anlatan bir açıklama yapmak ve yayınlamak uzun süredir aklımdaydı. Serginin sansürlenmesiyle öncelikle serginin katılımcıları olarak toplu halde yaptığımız açıklamanın yayınlanmasını bekledim. Grup açıklamamız yayınlandı, sıra benimkine geldi. Bu açıklama, Post-Peace sergisinin küratörü Katia Krupennikova’nın (http://bit.ly/21CBqUy), serginin katılımcılarının (http://bit.ly/1Ygs1zS), Devletsiz Anonim Göçmenler Hareketi’nin (http://bit.ly/24B03Tp) ve 2015 Akbank Sanat Uluslararası Küratör Yarışması’nın bu yılki jürisinin (http://bit.ly/23tKRVu) yayınladığı açıklamalara bir eklemedir. Aynı zamanda, kendi tecrübemi aktarma amacıyla yazılmıştır.
Sergiye davet edilen tek Türkiye’li sanatçı olduğum ve sergi için Turkiye’yle ilgili bir video yapma önerisi getirdiğim, ve aynı zamanda bu video önerimin serginin açılmasından aylar öncesinde başlayan bir sansür sürecine maruz kalması dolayısıyla, videonun ve bu sansür sürecinin paylaşılmasının serginin yaşadığı sansür sürecine de bir nebze açıklık getireceğini düşünüyorum.
Katia Krupennikova’nın küratörlüğünü yaptığı Post-Peace (Barış Sonrası) sergisine Amsterdam’da yapılması planlandığı aşamada küratör tarafından davet edildim. Katia Krupennikova daha sonra bu sergi konseptiyle 2015 Akbank Sanat Uluslararası Küratör Yarışması’na başvurdu ve bu ödüle layık görüldü. Sergi de Amsterdam’dan İstanbul’a taşındı. Katia Krupennikova Kasım 2015’te Akbank Sanat’la yaptığı konuşmalardan birinde onlara ilk kez benim işimden bahsetti. Katia’ya böyle bir işin yapımına aracı olamayacaklarını ve işi gösteremeyeceklerini (“we can not commission this work”) söylediler. Sebep olarak da Türkiye’deki politik durumu gösterdiler. Katia Akbank Sanat’ın direktörü Derya Bigalı’dan bir cevap almak istediğini söyledi. Böyle bir cevap hiç gelmedi. Katia’yla Amsterdam’a geri döndüğünde buluştuk, ve birlikte Katia’nin Akbank Sanat’ta iletişimde olduğu Zeynep Arınç’a Akbank Sanat’ın direktöründen resmi bir red cevabı istediğimizi yazdık. Bu epostaya da yine Zeynep Arınç kendisi, resmi olmayan bir şekilde bu işin Akbank Sanat tarafından kabul edilemeyeceğini yineleyen bir cevap yolladı.
Reddedilen/sansürlenen ilk video önerim Ayhan Çarkın üzerineydi. Ayhan Çarkın, JITEM’in ve derin devletin bir parçası olarak 1990lı yıllarda binin üzerinde Kürt vatandaşı öldürdüğünü 2011 yılında itiraf etmişti. Bu itirafları televizyon aracılığıyla yapmıştı. Bu videolara youtube üzerinden erişim mümkün. Benim yapmayı planladığım video Ayhan Çarkın’ın kişisel dönüşümüyle ilgiliydi, tarihsel gerçeğin nasıl inşa edildiği ve kötülük kavramı üzerine bir video olacaktı. Bu video önerim serginin küratörü tarafından seçilmesine, uluslararası juri tarafından 2015 Akbank Sanat Uluslararası Küratör Yarışması’na layık görülen sergide bulunmasına rağmen, Akbank Sanat tarafından henüz fikir aşamasındayken sansürlendi.
Böylesi bir sansür ilk kez başıma geldi. Sergiden tümüyle ayrılmak yerine küratörle birlikte başka bir iş önermenin daha iyi olacağını düşündük. Bu yeni iş önerisi sansürlenen ilk öneri ve sansür sürecinden bahsedecekti, aynı zamanda da Türkiye’deki savaşın imajları üzerine ilerleyecekti. Akbank Sanat bu yeni videonun tam metnini görmek istedi. Buna Katia cevap vermedi, ben de Katia’ya Akbank Sanat’ın o ana kadarki tavrı dolayısıyla bu isteği kabul etmeyeceğimi söyledim. Bunun üzerine 2015 Akbank Sanat Uluslararası Küratör Yarışması’nın kurucusu küratör Başak Şenova’ya akıl danıştık. Başak Şenova önce bize hak verdi, fakat Akbank Sanat’la konuştuktan sonra ilk öneriyi reddetmelerinin anlaşılır olduğunu söyledi. Açıkçası bütün bu tepkiler sonucunda kendimi yalnızlaştırılmış hissettim. Türkiye gerçekten de akıl almaz zor durumlardan geçiyor, ve bir sanatçı olarak bir kurumu nasıl zor durumda bırakıyor olabilirdim bunu sorgulamaya başladım.
Aralık ayında bu video üzerine yeniden çalışmaya başladığımda bu süreci olduğu gibi kabul etmenin beni rahatsız ettiğini farkettim. Bunun üzerine süreci yazılı halde basına vermeye, kamulaştırmaya karar verdim. Katia’yla buluştum, jüriye bu durumu anlatan bir eposta yazmaya başladık. Biz bu metni bitirmeden, Ocak ortasında Katia Akbank Sanat’la anlaştığını ve metni görmeden işin yapılmasını kabul ettiklerini söyledi. Bunun üzerine işi yapmaya koyuldum. Bu arada Siyah Bant’la iletişime geçtim, hem bu süreçte yalnızlık hissine karşı çok destek aldım hem de birlikte bu süreci nasıl takip edebileceğimize dair fikir alışverişinde bulunduk. Yaptığım video tüm bu süreçlerin sonucunda oluştu, izlenmesinin bu açıklamayı tamamladığını düşündüğüm için linkini burada paylaşıyorum.
Ayhan ve ben: vimeo.com/belit/ayhanveben
Video son halini 23 Şubat’ta aldı, Katia sergideki bütün işleri teknik kontrol için 23 Şubat’ta Akbank Sanat çalışanlarına gösterdi, sergi 25 Şubat’ta iptal edildi, açılışın yapılması planlanan tarih ise 1 Mart’tı. Sergiye dair Akbank Sanat’ın websitesinde ve sosyal medya hesaplarında herhangi bir duyurunun olmaması, ya da Akbank Sanat’ın duvarında serginin posterinin dahi bulunmaması, bu sansürü yapmaya uzun süredir hazırlıklı olduklarını düşündürüyor. Akbank Sanat serginin bileşenleriyle iptal kararı öncesinde bu karara dair herhangi bir iletişim kurmadı.
Barış Sonrası sergisinin iptalinin benim işimle ilgili olup olmadığını bilmiyorum, bunu hiçbir zaman bilemeyeceğim ama yine de bu durum başıma gelenleri değiştirmez. Açılış öncesinde Siyah Bant’ın desteğiyle bir basın bildirisi hazırlamıştık. Dolayısıyla, sergi iptal olmasaydı bile kurumla yaşadığım tecrübeyi anlatmayı planlıyordum.
Akbank Sanat 90larda Kenan Evren’in resim sergisine imza atmış, geçmişi sansür vakalarıyla dolu bir kurum. Kenan Evren’e bir ‘sanatçı’ ünvanıyla işlerini sergileme imkanı veren bu kurum, Evren’in ülkenin hala daha korkunç sonuçlarıyla uğraştığı 1980 darbesindeki rolünü es geçmiş ve bu sergiye ve bu sergide aldıkları rolün Türkiye için ne demek olduğuna dair herhangi bir sorumluluk almamıştır. Akbank Sanat herhangi bir serginin gerektirdiği etik ve kavramsal donanıma sahip olmayan, böyle bir niyeti de olmayan bir kurumdur. Son 4 yıldır verdikleri Akbank Sanat Uluslararası Küratör Yarışması ödülü uluslararası sanat alanlarında önemsenen bir ödül, ve elde etmek istedikleri ama bence haketmedikleri prestije hizmet ediyor.
Bu aşamada sormak istediğim sorular var:
-
Akbank Sanat nasıl oluyor da kendinde yarışmanın seçici kurulunu es geçme hakkını görüyor, ve serginin Başak Şenova’nın iptal kararı sonrasında yaptığı açıklamasında bahsettiği şekilde gelişmesine engel oluyor (“Sonrasında, Akbank Sanat sergiyi sorgulamadan olduğu gibi gerçekleştirir” - http://bit.ly/24ycFhr) ?
-
Akbank Sanat kendisini bu yarışmanın seçici kuruluna, yarışmayı başlatan küratöre, serginin küratörüne ve serginin sanatçılarına göre nasıl konumlandırıyor?
-
Akbank Sanat sergiyi iptal etme fikrini neden serginin küratörü ya da sanatçılarıyla birlikte tartışmıyor? Kararlarını neden tepeden inme bir şekilde alıyor ve neden bu karar alma mekanizmalarına jüri, küratör ya da sanatçıların erişimini engelliyor?
Şu yaşadığımız ‘hassas’ zamanlarda tam da bu hassasiyet sebebiyle bu tür kurumların banka ya da diğer şirket bağlantıları yoluyla kültürel içerik üretimine bu şekilde karışmaları, serginin içeriğini sansürlediklerini kabul etmeyerek sorumluluktan kaçmalarını, bu devlet yanlısı tutumlarını yeniden yeniden ifşanın önemli olduğunu düşünüyorum. Bu kurumlar sanatta sansürü ülkenin içinde olduğu bu durumu kullanarak olağanlaştırıyorlar, aynen Akbank Sanat’ın direktörünün iptal üzerine yayınladığı yazıdaki gibi (“Türkiye hala yaşananların duygusal olarak etkisinde ve bir matem sürecindedir”). Akbank Sanat gibi kurumların bu şekilde devam edebilmeleri, kendilerinde bu gücü bulabilmeleri yaptıkları her haksızlığın hasır altı edilmesinden ve ihtiyaç duydukları desteği yeniden yeniden bulabilmelerinden kaynaklanmaktadır. Bu kurumların bu tavırlarına izin verildikçe kültür ve sanat alanı kuraklaşıyor, mücadele alanlarından uzaklaşıyor, ve aynı zamanda şu zor koşullarda ve dar alanlarda yine de cesurca hareket eden, kendilerine ve digerlerine alan açmaya çalışan kişi ve kurumların da hareket alanlarının kısıtlanmasına sebep oluyor. Kültür ve sanat emekçileri olarak bu duruma susmayı kabul etmeyerek karşı koyabileceğimizi düşünüyorum.
Türkiye’de uzun süredir devam eden baskıların uzağında kalan, topluma dokunmayan, toplumun kendisine dokunmasına izin vermeyen, sansüre sansür demeyen, Kürt coğrafyasında devam eden katliamı görmeyen herhangi bir sanatın ve sanat emekçisinin bu baskı organlarının bir parçası olduğunu düşünüyorum. Benim kendi sesimi duyurma kanallarımın olmasının, bu kanallara erişimi olmayan, kendi hayatını tehlikeye atmamak için konuşmamayı tercih etmek zorunda kalan insanları rencide etmesini istemem. İşte tam da bu yüzden, bizim susmamamız gerekiyor. Baskılara direnmenin birçok yolu olduğu gibi 'susmama’nın da birden çok yolu olduğunu düşünüyorum.
İnanmak istemesem de 2015 yılı boyunca Cizre’ye yaptığım ziyaretlerde tanıştığım nerdeyse herkes ya öldürüldü ya da öldürülmemek için Cizre’yi terketmek zorunda kaldı… Hiç kimseye olmasa Cizre’de tanıştığım insanlara borçluyum bu mektubu. Her ne kadar birbirinden ayrılmaya çalışılsa da bu coğrafyadaki her direniş birbiriyle bağlantılıdır. Aralarındaki keskin fark ise, bu ülkede bazılarının sansüre uğraması, bazılarınınsa öldürülmesi. İşte tam da bu yüzden biz sansüre uğrayanlar diğer mücadelelerle bağlarımızı sağlam tutmalı ve ayrıcalıklarımızın farkında olmalıyız. Bu mektupla buna benzer sansür süreçlerinden geçmiş/geçecek olan sanat ve kültür emekçileriyle dayanışmamı göstermek istiyorum. Yalnızlaştırma politikalarına karşı bu tür süreçleri birlikte atlatmanın çok önemli olduğuna inanıyorum. Hep birlikte hareket edebilmek ümidiyle.
*Image caption: video still of “Ayhan and me” via belit sağ